تولید و طراحی بسته بندی مواد غذایی نقش به سزایی در حفظ کیفیت و ماندگاری آن ها دارند. انتخاب درست متریال بسته بندی مواد غذایی و به کارگیری فناوری مناسب برای بسته بندی ، کیفیت و تازگی محصول را حین توزیع و بعد هم نگهداری حفظ می کند.

رایج ترین متریال بسته بندی مواد غذایی میان تولیدکنندگان این حوزه که به طور معمول استفاده می شوند عبارت اند از: شیشه ، انواع فلزات ، از جمله آلومینیوم ، فویل ، صفحه قلع و فولاد بدون قلع ، کاغذ و مقوا ، و همین طور پلاستیک. البته هرکدام انواع مختلفی دارند که باهم تفاوت دارند.

در ادامه به تک تک این متریال بسته بندی مواد غذایی می پردازیم؛ ویژگی ها ، مزایا و معایب هرکدام را بررسی کرده و به شما می گوییم هر ماده ای ، برای بسته بندی چه نوع ماده غذایی مناسب تر است. ماده ای که در ظرف شیشه ای محفوظ می ماند ، چه بسا در ظزف فلزی کیفیت خود را از دست بدهد.

شیشه برای بسته بندی مواد غذایی

در میان متریال بسته بندی مواد غذایی شیشه از سابقه طولانی تری برخوردار است. تولید ظروف شیشه ای با گرم کردن مخلوطی از سیلیس ، کربنات سدیم ، کربنات کلسیم و آلومینا با دمای بالا انجام می شود. وقتی این مخلوط ذوب می شود ، آن را در قالب می ریزند.

شیشه روی مواد غذایی هیچ تأثیری نمی گذارد ، بی بو و از نظر شیمیایی ، بی اثر است. بنابراین در بسته بندی مواد غذایی رواج زیادی دارد. علاوه بر این ها ، شیشه مزایای دیگری هم به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی دارد که از مهم ترین آن ها می توان به این موارد اشاره کرد:

شیشه در برابر گازها و بخارها نفوذناپذیر است ،
تازگی ماده غذایی را برای مدت طولانی حفظ می کند ،
مزه و بوی مادهه غذایی را کاهش نمی دهد ،
در برابر دمای بالا مقاوم است ،
محکم است و ماندگاری قابل توجهی دارد ،
شفافیت شیشه به مصرف کننده اجازه می دهد محصول را ببیند ،
و در نهایت اینکه شیشه قابل بازیافت و دوست دار محیط زیست است.

فلز ، متنوع ترین متریال بسته بندی مواد غذایی

فلز متنوع ترین فرم های بسته بندی را دارد. این جنس بسته بندی ، از ماده غذایی محافظت فیزیکی می کند ، شکل پذیری فوق العاده ای دارد و قابل بازیافت است. از انواع مختلف فلز برای تهیه بسته بندی استفاده می شود؛ اما دو نوع از رایج ترین فلزات برای بسته بندی مواد غذایی ، آلومینیوم و فولاد هستند.

آلومینیوم
آلومینیوم برخلاف بسیاری از فلزات ، در برابر خوردگی مقاومت زیادی دارد. پوشش آلومینیوم سد بسیار مؤثری در برابر تأثیرگذاری هوا ، دما ، رطوبت و مواد شیمیایی روی مواد غذایی است. علاوه بر این ها ، آلومینیوم انعطاف پذیری بالایی هم دارد و به شکل های مختلف درمی آید.

این ماده فلزی قابل بازیافت است و دوست دار محیط زیست محسوب می شود. در بیشتر موارد ، از آلومینیوم برای بسته بندی قوطی نوشیدنی ، غذاهای دریایی و غذای حیوانات خانگی استفاده می شود.

فویل آلومینیوم
این فویل ها در طیف وسیعی از ضخامت ها تولیده شده و به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی استفاده می شوند. از فویل های ضخیم تر به عنوان سینی استفاده می کنند.

فویل مانع بسیارخوبی در برابر هوا ، رطوبت ، نور ، بو و میکروارگانیسم هاست. این ماده غذایی نسبت به غذاهای اسیدی بی اثر است و به لاک و مواد محافظتی دیگر نیازی ندارد. آلومینیوم به راحتی بازیافت می شود ، اما بدون ایجاد سوراخ در ورقه های نازک ، نمی توان از آلومینیوم بازیافتی فویل تهیه کرد.

لمینیت و فیلم متالیزه
لمینیت ترکیبی از فویل آلومینیوم با کاغذ یا فیلم پلاستیکی است که خواص متریال بسته بندی مواد غذایی را بهبود می بخشد. از آنجا که آلومینیوم لمینت ماده گران قیمتی است ، برای بسته بندی مواد غذایی با ارزش غذایی بالا ، مانند گیاهان و ادویه جات از آن استفاده می شود.

فیلم متالیزه جایگزین ارزان قیمتی برای لمینیت محسوب می شود. فیلم های متالیزه ، پلاستیکی با لایه نازکی از فلز آلومینیوم هستند. این فیلم ها در برابر هوا ، رطوبت و بو مقاوم هستند. علاوه بر این ها ، سطح بازتابنده آلومینیوم برای بیشتر مصرف کنندگان جذاب است.

ورق حلبی
ظروف از جنس ورق حلبی بیشتر لاک الکلی می شوند تا مانع بی اثری بین فلز و محصول غذایی ایجاد کنند. لاک هایی که به طور معمول استفاده می شوند ، از گروه های اپوکسی فنولیک ، اولئورزین و رزین های وینیل هستند.

ورق حلبی علاوه بر مقاومت عالی در برابر انواع گاز و بخار ، بو و نور ، می تواند تحت عملیات حرارتی هم قرار گرفته و با حرارت مهروموم شود. این ویژگی برای محصولات استریل مناسب است. قوطی های نوشیدنی ، ظروف غذاهای فرآوری شده و آئروسل ، ظروف غذاهای پودری و شیرینی های شکری و آردی به طور معمول با این ماده بسته بندی می شوند.

استیل بدون قلع
استیل بدون قلع را با نام کروم الکترولیتی یا فولاد پوشیده با اکسید کروم هم می شناسند. استیل برای مقاوم شدن در برابر خوردگی کامل ، به پوشش مواد آلی نیاز دارد.

استیل بدون قلع هم شکل پذیری و مقاومت خوبی دارد ، اما ارزان قیمت تر از ورق قلع است. قوطی های غذا ، سینی های غذا و درب بطری نوشیدنی ها ، می توانند از استیل بدون قلع ساخته شوند. علاوه بر این ها ، می توان از این ماده برای ساخت ظروف بزرگ به منظور فروش عمده و انبارکردن مواد اولیه استفاده کرد.

پلاستیک برای ظروف بسته بندی

استفاده از پلاستیک به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی مزایای زیادی دارد. پلاستیک به صورت مایع و قابل قالب گیری است. انعطاف پذیری بالای این ماده ، باعث می شود آن را به شکل ورقه یا هر شکل دیگری بسازیم که لازم است. از دیگر ویژگی های این ماده ، می توان به این موارد اشاره کرد:

پلاستیک از نظر شیمیایی مقاوم است؛
طیف وسیعی از ویژگی های فیزیکی هم دارد؛
قیمت آن نسبت به سایر مواد بسته بندی ارزان تر است؛
وزن پلاستیک سبک است و به راحتی جابه جا می شود؛
درنهایت اینکه بسیاری از پلاستیک ها قابلیت حرارت پذیری هم دارند و به راحتی می توان روی آن ها چاپ کرد.
بیش از سی نوع پلاستیک برای ساخت مواد بسته بندی استفاده می شوند که بعضی از آن ها ، مانند پلی الفین و پلی استر رواج بیشتری دارند. البته از انواع مختلف پلاستیک می توان به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی استفاده کرد. از جمله این پلاستیک ها ، می توان به این ها اشاره کرد:

پلی الفین ،
پلی استر ،
پلی وینیل کلراید ،
پلی وینیلیدن کلراید ،
پلی استایرن ،
پلی آمید ،
و اتیلن وینیل الکل .

کاغذ و مقوا ، متداول ترین متریال بسته بندی مواد غذایی
استفاده از کاغذ و مقوا به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی به قرن هفدهم میلادی برمی گردد. این مواد با استفاده از سولفات و سولفیت از شبکه فیبرهای سلولزی به هم پیوسته مشتق از چوب ساخته می شوند. سپس الیاف را خمیر کرده یا سفید کرده و با مواد شیمیایی تقویت کننده برای تولید محصول نهایی ترکیب می کنند.

از کاغذ ساده برای محافظت مواد غذایی به مدت طولانی استفاده نمی شود ، زیرا ویژگی های سدکننده ضعیفی دارد و در مقابل حرارت هم مقاومتی ندارد. وقتی از کاغذ برای بسته بندی اولیه ، یعنی در تماس با غذا استفاده می شود ، با موادی مانند موم ، رزین یا لاک ترکیب می شود تا ویژگی های عملکردی و محافظتی آن بهبود یابند.

انواع کاغذ که به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی در بازار استفاده می شوند ، عبارت اند از:

کاغذ کرافت
کرافت طبیعی قوی ترین کاغذ موجود است و به طور معمول برای ساک و بسته بندی ، به ویژه بسته بندی آرد ، شکر و میوه و سبزیجات خشک از آن استفاده می کنند.

کاغذ سولفیت
کاغذ سولفیت سبک تر و ضعیف تر از کرافت است. از کاغذ سولفیت برای تهیه کیسه های کوچک یا لفاف بسته بندی بیسکویت و شیرینی استفاده می شود.

کاغذ روغنی
از کاغذ روغنی برای بسته بندی غذاهای میان وعده ای ، انواع کلوچه و آب نبات و سایر غذاهای روغنی استفاده می شود.

کاغذ گلاسین
گلاسین نوعی کاغذ روغنی است. از این کاغذ به عنوان آستر ویژه بیسکویت ، فست فودها و مواد پخته شده استفاده می شود.

کاغذ پوستی
این کاغذ مانع خوبی در برابر هوا و رطوبت نیست. قابلیت گرم شدن هم ندارد. از آن به طور معمول برای بسته بندی چربی هایی مانند کره و گوشت های چرب استفاده می کنند.

مقوا ضخیم تر از کاغذ است و وزن بیشتری در واحد سطح دارد. از این ماده به صورت چندلایه استفاده می کنند. مقوا به طور معمول برای ساخت ظروف حمل ونقل ، مانند جعبه ، کارتن و سینی استفاده می شود. به ندرت در تماس مستقیم با غذا استفاده می شود. انواع مقوا که به عنوان متریال بسته بندی مواد غذایی در بازار استفاده می شوند ، عبارت اند از:

مقوای سفید
این مقوا از چند لایه نازک خمیر شیمیایی سفیدشده ساخته می شود. از آن به عنوان لایه داخلی کارتن استفاده می شود. مقوای سفید ممکن است با پوشش موم یا ورقه شده با پلی اتیلن برای حرارت پذیری پوشانده شود و این تنها شکل مقواست که در تماس مستقیم با غذا توصیه می شود.

مقوای جامد
مقوای جامد قدرت و دوام بیشتری دارد. چند لایه مقوای سولفات سفید شده دارد. وقتی با پلی اتیلن ورقه می شود ، برای ساخت کارتن مایع ها ، معروف به مقوای شیر استفاده می شود. از مقوای جامد برای بسته بندی آب میوه و نوشابه هم استفاده می کنند.

نئوپان
نئوپان از کاغذ بازیافتی ساخته شده و برای تماس مستقیم با غذا ، چاپ و تاشدن مناسب نیست. برای بهبود ظاهر و استحکام با مقوای سفید پوشانده می شود. نئوپان کم هزینه ترین متریال بسته بندی مواد غذایی برای ساخت لایه های بیرونی کارتن غذاهایی مانند چای و غلات است.

مقوای فیبر
مقوای فیبر ممکن است جامد یا موج دار باشد. نوع جامد یک لایه مقوای سفید و یک لایه بیرونی کرافت دارد و مقاومت خوبی در برابر ضربه و فشرده سازی از خود نشان می دهد. مقوای فیبر جامد برای بسته بندی محصولات خشکی مانند قهوه و پودر شیر استفاده می شود. نوع موج دار آن در برابر سایش ، ضربه و خردشدن مقاوم است که آن را مناسب حمل ونقل مواد غذایی فله و بسته بندی موردی محصولات غذایی خرده فروشی می کند.