رسوب زدا چیست؟

نوعی ماده شیمیایی است که به حذف رسوب از دستگاه های مختلف کمک می کند. این دستگاه می تواند کتری و سماور منزل یا تأسیسات صنعتی مانند دیگ های بخار و خنک کننده ها باشد. به دلیل این که آب سخت، نمک کلسیم و منیزیم بالایی دارد، باعث ایجاد رسوب در دیوارۀ ظرفی می شود که آب در آن گرم می شود. این رسوب باعث کاهش کارایی دستگاه و طول عمر مفید آن می شود. استفاده از رسوب زدا، هزینه های اضافی برای تعویض وسایل، تأسیسات یا قطعاتشان را کاهش می دهد.
آنتی اسکالانت چیست؟

آنتی اسکالانت نوعی ضد رسوب است که از آن به عنوان رسوب زدا هم نام می برند. ضد رسوب ها به دو دسته کلی ضد رسوب ترمودینامیک و ضد رسوب سینتیکی تقسیم می شوند.

آبی که وارد منازل ما می شود اغلب دارای رسوب فراوانی است. این رسوب برای جسم ما و دیگر وسایل منزل مضر است. برای کنترل رسوب از سه روش کلی استفاده می شود:

اسیدی شدن. در این روش از اسید برای کاهش یون های کربنات استفاده می شود.
کاهش تبادل یونی. در این روش از رزین تبادل یونی برای تبادل یون های کلسیم و منیزیم مثبت با یون های منفی رزین استفاده می شود.
استفاده از آنتی اسکالانت. در این روش از محلول ضد رسوب برای جلوگیری از ایجاد رسوب و املاح و نمک بر دیواره های ممبران (در دستگاه اسمز معکوس) استفاده می شود.

ضد رسوب ها به دو روش جذبی و تغییر شکل مکان رشد عمل می کنند. ضد رسوب ها ویژگی های زیادی دارند ازجمله:

با آب دریا تطبیق پذیرند و می توان برای شیرین کردن آب دریا در آب شیرین کن (اسمز معکوس) از آن ها استفاده کرد.
پایداری گرمایی بالایی دارند و معمولاً تا حدود 200 درجه سانتی گراد گرما را تحمل می کنند و تغییر نمی کنند.
نسبت به دیگر روش ها ارزان تر هستند.
می توانند رسوب مؤثر با کمترین غلظت را کنترل کنند.

برای رفع این رسوب ها از دستگاهی به نام اسمز معکوس یا آب شیرین کن استفاده می شود. این دستگاه، نوعی دستگاه تصفیۀ آب است. آب شیرین کن به دو دسته آب شیرین کن خانگی و صنعتی تقسیم می شود.

آنتی اسکالانت، محلولی جهت رسوب زدایی آب برای دستگاه تصفیۀ آب شیرین کن است. از این ضد رسوب برای کاهش پوسته پوسته شدن دیواره های آب شیرین کن استفاده می شود. املاح معدنی و نمک ها روی دیوارۀ آب شیرین کن رسوب می کنند (پدیده scaling). از این محلول برای جلوگیری از ایجاد این رسوبات استفاده می شود. رسوباتی که ضد رسوب باید آن ها را از بین ببرد: کربنات کلسیم، رسوبات سیلیکا، فلوراید کلسیم، سولفات کلسیم و… هستند. این محلول به صرفه ترین و مطمئن ترین راه برای عملکرد بهتر در طولانی مدت است.

مواد تشکیل دهندۀ آنتی اسکالانت

معمولاً آنتی اسکالانت ها از مواد آلی و معدنی تشکیل شده اند. ضد رسوبات آلی شامل فسفات هایی نظیر پلی متا فسفات و نمک های فسفات است. ضد رسوبات معدنی هم شامل فسفینو کربولسیک اسیدها، پلی آکریلیک اسیدها، فوسفونات ها و پلیمرهای سولفونات دار است.
انواع آنتی اسکالانت

بر حسب آب مورد استفاده، سه نوع ضد رسوب وجود دارد:
1- آنتی اسکالانت های قلیایی

این محلول از ایجاد رسوب روی بدنه دستگاه آب شیرین کن و سیستم های نانو فیلتراسیون شده جلوگیری می کند. اگر آب شور باشد، آب دریا باشد، سولفات و سیلیکای آن بالا باشد، بهتر است از این نوع محلول استفاده شود. این رسوب زدا از ایجاد رسوبات غیر آلی نظیر سولفاتها، کربنات ها، فسفات ها و همچنین سیلیکا، منگنز و آهن جلوگیری می کند. این دستگاه با اندیس LSI تقریبی 3 از ایجاد رسوب کربنات کلسیم جلوگیری می کند.
2- آنتی اسکالانت های اسیدی

این محلول PH کمتری نسبت به انواع دیگر ضد رسوب دارد. درنتیجه در حذف رسوبات کربنات کلسیم بسیار مؤثر است. این ضد رسوب ها هم مانند ضد رسوب قلیایی از ایجاد رسوب روی ممبران و سیستم های نانو فیلتراسیون شده جلوگیری می کنند. در شرایطی که مقدار سولفات، سیلیکا و باریم آب بالا باشد استفاده از این محصول توصیه نمی شود. این محصول با اندیس LSI نزدیک به 3 می تواند از رسوب کربنات کلسیم جلوگیری کند.
3- آنتی اسکالانت های خنثی

PH آن در بازه متوسط 5 تا 6 قرار دارد. برای انواع ممبران و آب شیرین کن قابل استفاده است.

برای انتخاب ضد رسوب یا رسوب زدای مناسب ابتدا باید آب منطقه را آزمایش و بررسی کرد. ضد رسوب ها بر اساس شکل ظاهری، به دو شکل مایع و پودری (جامد) در بازار موجودند. پرکاربردترین نوع ضد رسوب، نوع مایع است.
مزایای استفاده از آنتی اسکالانت

افزایش عمر ممبران و عدم نیاز به تعویض در بازه های زمانی کوتاه مدت
افزایش تولید و افزایش کیفیت آب تولید و تصفیه شده
کاهش هزینه های مربوط به بهره برداری از دستگاه آب شیرین کن
کاهش تعداد شستشوی ممبران

آشنایی با محصولات فلوکن

آنتی اسکالانت فلوکن 260

شرکت BW flocon محصولات و خدمات مربوط به سیستم های غشایی تصفیه آب را به بازار عرضه می کند. فلوکن بیشتر در حوزۀ تولید آنتی اسکالانت و همچنین پشتیبانی و نظارت بر عملکرد این ضد رسوب ها فعالیت می کند. این شرکت علاوه بر داشتن تأییدیه های لازم نرم افزار flodose را جهت تعیین آنتی اسکالانت مناسب و تعیین دوز دقیق طراحی کرده است. در ایران دو آنتی اسکالانت فلوکن 260 و فلوکن 135 بیشترین کاربرد را دارد.
آنتی اسکالانت فلوکن 260

از این ضد رسوب جهت جلوگیری از تشکیل رسوب روی دیواره های ممبران استفاده می شود. این آنتی اسکالانت از مؤثرترین انواع ضد رسوب است. این محصول قادر به حذف طیف وسیعی از رسوب ها است. میزان دوز مصرفی آن از 2 تا 5 ppm است. از این محصول برای تصفیه آب صنعتی، تولید لوازم آرایش بهداشتی و دارویی، تولید آبمیوه و… استفاده می شود. استفاده از آنتی اسکالانت فلوکن 260، برای آبیاری در کشاورزی، بویلرها و دیگ های بخار بسیار رایج است.

این محصول به افزایش عمر ممبران اسمز معکوس بسیار کمک می کند. این ضد رسوب از ایجاد رسوب و گرفتگی روزنه های پلی آمیدی ممبران جلوگیری می کند. با توجه به اینکه این محصول اسیدی است، PH آب را کاهش می دهد. آنتی اسکالانت فلوکن 260 محلولی زردرنگ است که از اسیدهای آلی ترکیب شده و بوی کمی دارد.PH این محلول حداکثر 2 است. این ضد رسوب، 33 تا 37 درصد محتوای جامد دارد. نقطه جوش این محلول حدود 100 تا 102 درجه سانتی گراد است. نقطه انجماد آن هم از 0 تا 10 درجه سانتی گراد است. این محلول در آب به راحتی حل می شود. خصوصیات نزدیک به آب این محصول، موجب عملکرد بهتر و مؤثرتر شده است.

این محصول در دمای استاندارد پایدار است و تغییر شکل نمی دهد، گرچه نباید در گرمای طولانی مدت قرار بگیرد. این محصول نباید به مواد قلیایی قوی نزدیک شود و واکنش دهد. نتایج پایش های گرماسنجی، بیانگر این مطلب است که آنتی اسکالانت فلوکن 260 تا 200 درجه سانتی گراد تحمل دما دارد. باید بدانید که این محصول در صورت تماس با آتش، گازهای سمی نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید کربن، اکسید نیتروژن و سولفور آزاد می کند. با توجه به اینکه این محصول ضد رسوب است نباید در ظرفی از جنس فولاد کربن نگه داری شود. این محصول قابل اشتعال نیست و در شرایط آتش سوزی هم پایدار است. استفاده از محافظ صورت، دستکش و پیشبند هنگام استفاده از این محصول ضروری است.